MOOC

 IITE B.ED.  SEM-III- PAPER- 
CUS 4: ICT in Curriculum
Unit-3
3.4 Delivery & Distribution Tools 

MOOC

(Massive Open Online Courses- (MOOCs) મફત ઓનલાઈન કોર્સીસ પ્રદાન કરતી  વેબ-આધારિત ફ્રી ડિસ્ટન્સ લર્નિંગ પ્રોગ્રામ છે જે શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં ભૌગોલિક રીતે દૂરના વિસ્તારોમાંથી વિદ્યાર્થીઓની પણ કરી શકે છે.

• MOOCS એ Asynchronous, ઓપન-એક્સેસ, વેબ-આધારિત અભ્યાસક્રમો છે જે એક સમયે સેંકડો અથવા હજારો વિદ્યાર્થીઓની રજીસ્ટ્રર કરી શકે છે. MOOCમાં રેકોર્ડ કરેલા વિડિયો લેક્ચર્સ, ઓનલાઈન રીડિંગ્સ અને ઓનલાઈન મૂલ્યાંકન તેમજ વિદ્યાર્થી-વિદ્યાર્થી અને વિદ્યાર્થી-પ્રશિક્ષકની  વચ્ચે પ્રત્યાયન પણ થાય છે.
• ડિસ્ટન્સ એજ્યુકેશન વિશે સાંભળ્યું જ હશે. ડિસ્ટન્સ એજ્યુકેશનમાં લોકો ઘરે બેસીને અભ્યાસ કરી શકે છે. ડિસ્ટન્સ એજ્યુકેશન આપતી સંસ્થા તેના વિદ્યાર્થીઓને પોસ્ટ દ્વારા અભ્યાસ સામગ્રી મોકલે છે, અને વિદ્યાર્થી કોઈની મદદ વગર જાતે જ શિક્ષણ લે છે.
• જો કે, MOOCs એ આ ડિસ્ટન્સ એજ્યુકેશનનું વધુ ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. MOOCs પ્રોગ્રામ હેઠળ, વિદ્યાર્થી ડિજિટલ સામગ્રી અને ઇન્ટરનેટ દ્વારા વધુ સરળતાથી શીખી શકે છે. MOOC એ ઇન્ટરેક્ટિવ લર્નિંગ પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે જ્યાં વિદ્યાર્થી ઑડિયો વિઝ્યુઅલ સિસ્ટમના સંપર્કમાં આવે છે. જોઈ શકે છે. અને લેકચર સાંભળો, સમસ્યાઓની ચર્ચા કરે, ઓનલાઈન ટેસ્ટ આપો અને અંતે પ્રમાણપત્ર મેળવો.
• મોટાભાગના MOOC મફત છે, જે રસ ધરાવનાર હોય તેમના માટે ઓપન, કોઈ પણ જાતી, સ્થાન, ભાષા કે દેશ ના ભલે હો. કેટલાક MOOC પ્રમાણપત્રો પ્રદાન કરે છે, જે માટે પ્રોક્ટરડ પરીક્ષાઓ પાસ કરવાની હોય છે. મોટાભાગના MOOCs, જોકે, કૉલેજ ક્રેડિટ માટે ગણાતા નથી.

MOOC ના મુખ્ય બે પ્રકાર છે: xMOOCs અને cMOOCs

xMOOC

Modelled on traditional course materials, theories and teaching methods (e.g. lectures)

Video content and automated testing or quizzes

Linear, instructor-guided

High quality content

cMOOCs

Based on connectivism theories

Emphasis on connecting learners rather than presenting content

Focused on networks

Learners often involved in construction of the curriculum

 

MOOC ઇતિહાસ

પ્રથમ MOOC 2008 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેને 'કનેક્ટિવિઝમ એન્ડ કનેક્ટિવ નોલેજ/2008' CCK8 કહેવામાં આવતું હતું, જેનું નિર્માણ શિક્ષકો સ્ટીફન ડાઉનેસ અને જ્યોર્જ સિમેન્સ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. કેનેડાની યુનિવર્સિટી ઓફ મેનિટોબા ખાતે ક્રેડિટ માટેનો અભ્યાસક્રમ શરૂ કરીને, 'MOOC' ના ટૂંકાક્ષર પાછળ રચાયેલ આ પ્રથમ વર્ગ હતો અને વિદ્યાર્થીઓને આ વિષય સાથે જોડવા માટે ઘણા વિવિધ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કર્યો હતો, જેમાં ફેસબુક ગ્રુપ, વિકી પૃષ્ઠો, બ્લોગ્સ, ફોરમનો સમાવેશ થાય 

વિશ્વની ઘણી પ્રખ્યાત યુનિવર્સિટીઓ જેમ કે બોલ સ્ટેટ યુનિવર્સિટી, યુનિવર્સિટી ઓફ મિયામી, યુનિવર્સિટી ઓફ નોર્થ કેરોલિના, યુનિવર્સિટી ઓફ તાસ્માનિયા, યુનિવર્સિટી ઓફ કેપ ટાઉન, યુનિવર્સિટી ઓફ લીડ્સ, બ્રાઉન યુનિવર્સિટી, હોંગકોંગ યુનિવર્સિટી વગેરેએ લાંબા સમય પહેલા MOOCs પ્લેટફોર્મ શરૂ કર્યું છે.

EDX એ વૈશ્વિક સ્તરે પ્રખ્યાત બિનનફાકારક પ્લેટફોર્મ છે જે MOOCs દ્વારા ઓનલાઈન અભ્યાસક્રમો પૂરા પાડે છે.

ભારતમાં MOOC નું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ Swayam SWAYAM (Study Webs of Active–Learning for Young Aspiring Minds) જે એક સરકારી વેબસાઇટ છે.

MOOC- ઉદાહરણ

1. Coursera
2. Edx
3. Udacity
4. P2PU
5. Alison
6. Open2study
7. Openlearning
8. Alison
9. Openclassroom
10. Khan Academy
11. Stanford online
12. FutureLearn
13. Shaw Academy
14. SWAYAM
15. PG-pathshala

  

  MOOC ફાયદા

1. શિક્ષણના સાર્વત્રિકરણમાં મદદરૂપ, કોઈ પણને પ્રવેશ જેને શીખવાની ઈચ્છા છે.
2. તે મફત છે , કોઈ ફી નથી.
3. 24/7 ગમે તે સમયે અભ્યાસ કરી શકો.
4. વૈશ્વિક સ્તરે અન્ય સાથે જ્ઞાનની વહેંચણી.
5. આંતરરાષ્ટ્રીય શિક્ષણનો અનુભવ
6. વિશ્વના ટોચના તજજ્ઞો પાસેથી  જ્ઞાન મેળવવું.
7. Multimedia ના માધ્યમથી learning, અધ્યયન અને પુન:અધ્યયનની તક, પોતાની ગતિએ 
8. પ્રમાણપત્ર અને ક્રેડિટ મેળવી શકાય
9. અનેક વિદ્યાશાખાના કોર્સ ઉપલબ્ધ

 

  MOOC ગેરફાયદા

1. કોર્સ સર્ટિફિકેટ ઓફિસિયલ ડિગ્રી તરીકે માન્ય નથી. માત્ર સ્કિલ અને જ્ઞાન વધારવા ઉપયોગી. UGC એ સર્ટિ ની ક્રેડિટ ઉમેરવા કહ્યું છે પણ હજુ તેનો અમલ યોગ્ય થયો નથી. 
2. ઘણા કોર્સની ફી છે અને પ્રમાણપત્ર જોઈએ તો ફી ભરવી પડે અને પરીક્ષા આપવી પડે.
3. મોટાભાગના કોર્સ અંગ્રેજીમાં અને ટેકનિકલ વિષયોમાં વધુ છે. સ્થાનિક ભાષાઓ હજુ ધીમે ધીમે વિકસી રહી છે.
4. વધારે સંખ્યામાં વિદ્યાર્થીઓ હોવાથી વ્યક્તિગત ફિડબેક ન મળે અને ટેકિનકલ ખામીઓ પણ સર્જાય છે.
5. બધુ જ કન્ટેન્ટ સાચું અને ઓથેન્ટિક હોય તેવો પ્રયત્ન પર plagiarism પણ થઈ શકે.
6. વાસ્તવિક જીવંત વર્ગશિક્ષણ જેવુ અસરકારક નહીં. વિદ્યાર્થી જાતે શીખે આથી કોઈ મોનિટરિંગ નહીં.
7. મોટેભાગે ઉત્સાહમાં જોડાય પરંતુ પૂર્ણ કરતાં નથી.